ავჭალის ეკლესიები

იოანე ნათლისმცემლის ტაძარი

 მდინარე მტკვრის მარცხენა ნაპირზე კოშკის ახლოს კლდოვან ფლატეზე გადმოცემით ვინმე ბარნაბე ლომიშვილისა და მაშინდელი მრევლის მეშვეობით ააგო ტაძარი, რომელსაც იოანე ნათლისმცემლის სახელი ეწოდა.1742 წელის 7ივნისს იოანე ნათლიცმცემლის შობის დღეს , ტაძარი აკურთხა თვით საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქმა ნიკოლოზმა. დიდი ზარზეიმით აღინიშნა ტაძრის კურთხევა. იოანე ნათლისმცემლის ტაძარი აშენებულია ძველი ქართული ტაძრების სტილზე, იგი ერთ ნავიანია, 5X10 მეტრის მართკუთხა ფორმისაა, აღმოსავლეთიდან საკურთხეველს მომრგვალებული ფორმა აქვს, დატანებული აქვს ორი სარკმელი, სამხრეთიდან დატანებულია კარები. იმავე წელს მოხდა საშინელი მიწის ძვრა, ვახუშტი ბატონიშვილის სიტყვებით „ამ ხანთა შინა შეიქმნა ძვრა საშინელი ორმოცი დღე და ღამე ქვეყანა ირყეოდა. დიდი საშინელება შეიქმნა, ქვეყანა-რყევისაგან აღარ დადგა. კახეთს, ალავერდს საყდარი დაიქცა, იალბუზის მთები ბევრ ადგილს გადმოიქცა და მრავალი სული მოსახლე კაცი შიგ მოიტანა, ქართლში მრავალი შენობა დაიქცა.“ ახლად ნაკურთხ იოანე ნათისმცემლის ტაძარში შესასვლელი ნაწილი ჩამოინგრა, შევიწროვდა კართან მისასვლელი ადგილი. 1742 წელს მეფემ თეიმურაზ II სამეფოში ათვალიერებდა მიწისძვრის დანგრეულ ადგილებს, მოინახულა დაზიანებული კოშკი , ილოცა იოანე ნათლისმცემლის ტაძარში და მცხეთას გაემართა. იოანე ნათლისმცემლის ტაძრის რესტავრაცია მოხდა 1990 წელს თეიმურაზ ტუღუშისა და ქეთევან ქელაფთარის უდიდესი ძალისხმევით და მონდომებით. როდესაც პატარა ტაძარმა ხალხი ვერ დაიტია აქვე ტაძრის ეზოში იოანე ნათლიმცემლის მშობლების წმინდა ზაქარიასი და მართალი ელისაბედის სხელობის ტაძრის მშენებლობა დაიწყო 2000 წლის სექტემბერში და დასრულდა 2001 წლის 7 ივნისს, აშენდა თვითონ მრევლის ძალისხმევითა და მონდომებით. 1994 წლიდან აქ მოქმედებს დედათა მონასტერი. ტაძარს ჰყავს სამი მოძღვარი: ტაძრის წინამძღოლი დეკანოზი მამა რევაზი ( სიხარულიძე ), დეკანოზ მამა მიქაელი ( ანდრიაძე ), მღვდელი მამა გურაი (ბერძული)
               წელიწადის ნებისმიერ დროს მორწმუნებს იზიდავს წმინდა იოანე ნათლისმცემლის სასწაულ მოქმედი წყარო, რომელი საიდან იღებს სათავეს არავინ იცის. ზაფხულში ცივი, ზამთარში თბილი. საიდან აღარ მოდიან მლოცველები რწმენით მიახლოებული იკურნებიან დაავადებებისგან.

ავჭალის წმ. ქეთევანის სახელობის ტაძარი

        თბილისში არსებულ მრავალი ტაძრიდან ერთ-ერთია ავჭალის წმ. ქეთევანის სახელობის ტაძარი. ეს ტაძარი თავდაპირველად იოანე ნათლისმცემლის სახელობისა იყო და აგება ავჭალის მოსახელეობის ინიციატივით, დაიწყო XIX საუკუნის დასაწყისში, უსახსრობის გამო მშენებლობა გაჭიანურდა და დასრულდა საუკუნის ბოლოს. ავჭალის გავლით საგურამოში მიდიოდა ილია ჭავჭავაძე, მშენებარი ტაძრით დაინტერესებულა და საკუთარი წვლილიც შეუტანია მის დამთავრებაში. ეკლესიის ერთ-ერთი წინამძღვარი ყოფილა ნიკიფორე კანდელაკი, რომელსაც ტაძრის ტერიტორიაზე საკვირაო სკოლა ჰქონდა გახსნილი,მას ღთვისმსახურებაში ეხმარებოდა დიაკონი გიორგი. ტაძრის ამჟამინდელი მოძღვარია მამა გიორგი ( რაზმაძე ).  კომუნისტური რეჟიმის დამყარების შემდეგ, ტაძრის ფუნქციონირება შეწყდა. იგი ჯერ საწყობად, შემდეგ კინო-თეატრად, ბოლოს ბიბლიოთეკად გადაკეთდა. ერთ დროს მასში მილიციის ოთახი ფუნქციონირებდა. კუმუნისტების გადავარდნის შემდეგ ხალხის სურვილით ტაძრიდან ბიბლიოთეკა გაიტანეს და ტაძარი საქართველოს საპატრიარქოს გადასცეს. მისი აღდგენა დაიწყო 1997 წელის ნოემბერში და მის აღდეგენაში ყველაზე აქტიური მონაწილეობა მიიღო ამავე ტაძრის მრევლმა. 1998 წლის 21 მარტს ჯვარისთაყვანისცემის წინა დღეს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქის ლოცა-კურთხევით ტაძარი რუის-ურბნისის მთავარეპისკოპოსმა იობმა აკურთხა. აღსაიშნავია რომ 21 მარტს აღნიშნავს დიდმოწამე ქეთევან დედოფლის ხსენების დღეს. ამჟამად ტაძარი ჯვარ-გუმბათოვანია. აღდგენითი სამუშაობის ჩატარების დროს ხეები გაკაფეს, ერთ-ერთ მათგანის მერქანში აღმოჩნდა აბო თბილელის ჯვრის ანალოგიური გამოსახულება. ეს გადანაჭრები ტაძარშია დაბრძანებული. ამჟამად ქეთევან წამებულის ტაძარში უამრავი სიწმინდეა დაბრძანებული;

ქეთევან წამებულის, წმ გიორგის, კლიმენტი რომის პაპის, ევდოკიმე ვატოპედალის, იოანე ოქროპირის, ბასილი დიდის, საბა გამწმენდელის, კვირიკეს , ივლიტას, იოანე ნათლისმცემლის, წმ. მარინეს წმინდა ნაწილები, ღვთიშობლის კვართის ,,უფლის საფლავის ლოდის და იმ ღრუბლის ნაწილი რომელიც ჯვარცმულ ქრისტეს პირზე მიადეს. სინას მთის ქვა, რომელზედაც ყოველ მხრიდან მაყვლის ბუჩქია გამოსახული, ხის ნაწილი, რომელზეც ზაქე იყო ასული,დიმიტრი თესანოკელის მირონი, პანტანასას „ყოველთა დედოფლის“ ხატი, რომელიც XVIII საიკუნის ხატის ასლია. მასთან ლოცვით მრავალი ადამიანი განკურნებულა ავთვისებიანი სიმსიმნისაგან. პანტანასას ასლი ჩამოაბრძანეს საქართველოში 2004 წლის 3 სექტემბერს. ქეთევან წამებულის ტაძარში დასვენებულია ივერის ყოვლადწმინდა ღვთიშობლის ხატის ასლი, რომელსაც მირონი სდიოდა, ეს სასწაული დაიწო 1999 წლის 31 დეკემბერს. ღამისთევის მსახურებაზე.მირონი სდიოდა ჯვარცმასაც, რომელიც აღმართულია გოლგოთის მთიდან ჩამოტანილ ლოდზე. ტაძარში დაბრძანებულია ღვთიშობლის ხატი, რომლის წინ ქეთევან დედოფალი ლოცულობდა სიცოცხლის ბოლომდე. ხატს მიაგნეს საფრანგეთში, მოლაპარაკებისა და დიდი ძალისხმევის შედაგად ხატი საქართველოში ჩამოაბრძანეს. საქართველოში ჩამობრძანებისას ხატს ცრემლი გადმოუგორდა. მისი კვალი ახლაც ატყვია ღმრთისშობლის თვალებს. ქეთევან წამებულის სახ. ტაძრის ეზოში კიდევ ორი ეკლესიაა. ერთი იოანე ოქროპირის, ბასილ დიდის და გრიგოლ ღვთისმეტყველის, ხოლო მეორე – სერაფიმ საროველის სახელობის.

საკულტო ნაგებობის ნანგრევები 

             ვინაიდან ავჭალის მახლობლად მდებარეობდა მრავალი პატარ-პატარა სოფლები, საგურამო იალნოს მთაზე აგებული იყო საკულტო ნაგებობა, რომელიც მტრის მრავალი შემოსევებისგან დაინგრა. XIX საუკუნეში მაშინდელ მოსახლეობამ არ იცოდა თუ რის ნანგრევები იყო, მათ  ეგონათ, რომ ას ნანგრევები ეკუთვნოდა რომელიმე სალოცავს. ამიტომ გადაწყვიტეს აეგოთ წმ. პეტრეს სახელობის ტაძარი. ტაძრის მშენებლობა დასრულდა 1815 წელს, რომელიც დღესაც ამაყად გადმოჰყურებს ზემოდან ავჭალას და მის მფარველად ითვლება, იგი მთელი ავჭალის სალოცავია. აქ უცხოვრია და უმოღვაწია ვინმე ბერს გაბრიელს (ლომიშვილს) რიმელიც ატარებდა წირვა ლოცვას.
         წმინდა პეტრე მოციქულის ტაძარი მესამე ტაძარია მსოფლიოში. ერთ-ერთი მათგანი რომშია, სწორედ იქ იჯდა საპყრობილეში ჯაჭვებით დაბმული პეტრე მოციქული, რომელიც იესომ თავის ღვთიური ძალით იხსანა, გისოსები აქთ-იქით გასწია და მოციქულმა თავის დაღწევა შესძლო. ეს მოხდა 29 იანვარს, ამიტომ რომშიც და საქართველოშიც ას დღე ჯაჭვთა თაყვანისცემის დღთაა წოდებული.

ავჭალის წმინდა პეტრე მოციქულის ჯაჭვთა
თაყვანისცემის მამათა მონასტერი

        ქეთევან წამებულის სახ. ტაძრის მოძღვარმა მამა გიორგიმ და ტაძრის მრევლმა წერილი გააგზავნა ვატიკანში, სადაც წმ. პეტრეს ჯაჭვებია დასრძანებული, რომ თბილისშიც არის წმ. პეტრეს ჯაჭვთ თაყვანისცემის ტაძარი, შემდეგ მიმართეს რომის ტაძრის მოძღვარს, ხანგრძლივი მოლაპარაკების შემდეგ ჯაჭვის სამი ნაწილი ჩამობრძანეს და წმინდა პეტრემოციქულის ტაძარში დააბრძანეს.
       ყოველი წლის 29 იანვარს  ავჭალაში იმართება დიდი საეკლესიო დღესასწაული. ამ დღეს ყველა ავჭალელი თავისა სტუმრებთან ერთად მიემართება მაღლა მთაზე წმინდა პეტრე მოციქულის  სახელობის ტაძრისაკენ. იქ მოილოცავემ შემდეგმ უკან ბრუნდებიან და შუაღამემდე იმართება საერო ზეიმი.

წმ. პეტრე მოციქულის
ჯაჭვები.რომი.

     1907 წელს ილია ჭავჭავძის დაკრძელვის დღეს თბილისისაკენ მომავალ პროცესიას ავჭალელებიც შეგებებიან აი რას წერს გაზეთი „თბილისი“ 1987 წელის 29 აგვისტოს ნომერში „მუხად გვერდზე, რკინის ხიდთან მთელს ზემო ავჭალას მოეყარა თავი. ყველა აქ იყვნენ; მოხუცი, ახალგაზრდა, სოფლის დედაკაცები, ინტელიგენტები. სასოფლო სკოლის მასწავლებელ წვიმაძის მეთაურობით. ამათ ის იყო ზემო ავჭალაში პანაშვიდი გადაეხადათ და ეკლესიიდან პირდაპირ მუხადგვერდზე ამოსულიყვნენ.“